Zmiany: Tengryzm

Aktualna wersja na dzień 07:33, 19 mar 2018

Tengryzm - zreformowana religia pochodząca ze wschodu. Początkowo głównymi wyznawcami byli Węgrzy, Turkowie, Mongołowie i Bułgarzy ze stepów. Łączy w sobie elementy szamanizmu, animizmu, totemizmu, politeizmu oraz kultu przodków, a także elementy monoteistyczne, jak np. kult "Wielkiego Nieba".

Historia

Do Europy religia ta dostała się w XI wieku poprzez koczownicze plemię Madziarów, które najechało kotlinę panońską.

W 892 roku chazarski chan Nisi Bulanid (początkowo wyznawca judaizmu) zreformował wcześniejsze wierzenia. Wraz z najważniejszymi szamanami zdołali skodyfikować różne obrzędy i podania, oraz stworzyć hierarchię religijną wzorowaną na chrześcijaństwie (papież) bądź islamie (kalif). Wydarzenie to jednak spotkało się z pewnym oporem części wyznawców. Ostatecznie jednak konflikt wygrali zwolennicy reformy około roku 960.

W 1001 roku najwyższy kapłan tengryzmu, Khatir, ogłosił rozpoczęcie świętej wojny przeciwko muzułmańskim Turkom Seldżuckim na terenie Azji centralnej. Konflikt zakończył się klęską dla tengrystów w 1005 roku.

T-obszar — Obszar występowania Tengryzmu (zreformowanego) w 1444 roku.

Do połowy XIV w. wszyscy wielcy kapłani byli pochodzenia Chazarskiego. W 1354 wielkim kapłanem został Mongoł, Tumen Zdradziecki.

Obecnie (początek XVI wieku) głównymi wyznawcami Tengryzmu są mieszkańcy Azji (zwłaszcza środkowej). W XIV wieku Tengryzm utracił na znaczeniu na Bałkanach, kolebce Tengryzmu w Europie. Ostatecznie zniknął on z Europy po podboju Nitry oraz Węgier przez innowierców.

Wielcy kapłani tengryjscy

Okres panowania	Imię kapłana	Pochodzenie	Informacje dodatkowe
892 - 923	Kayghalagh	Chazar
923 - 973	Yavantey Stary	Chazar
973 - 1025	Khatir Okrutny	Chazar	Ogłosił rozpoczęcie wojny przeciw Turkom Seldżuckim
1025 - 1060	Buzer	Chazar
1060 - 1109	Arslan Ohydny	Chazar
1109 - 1144	Yeçtirek I Niegotowy	Chazar
1144 - 1164	Papaçyz Mądry	Chazar
1164 - 1171	Khuterkin I	Chazar
1171 - 1174	Yerneslu	Chazar
1174 - 1186	Bagha	Chazar
1186 - 1223	Baghatur Stary	Chazar
1223 - 1240	Yeçtirek II	Chazar
1240 - 1244	Mënümarót	Chazar
1244 - 1262	Khuterkin II	Chazar
1262 - 1281	Mänär Sprawiedliwy	Chazar
1281 - 1323	Yeçtirek III Niegotowy	Chazar
1323 - 1354	Vakrim Błyskotliwy	Chazar
1354 - 1405	Tumen Nieprawy	Mongoł	Pierwszy Mongoł na tym stanowisku
od 1405	Chigu	Mongoł

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+[[File:Tengryzm.jpg|thumb|200x200px|Tengryjski sierp. Symbol najwyższego kapłana.]]
-{{Stub}}
+'''Tengryzm''' - zreformowana religia pochodząca ze wschodu. Początkowo głównymi wyznawcami byli [[Chanat Węgier|Węgrzy]], Turkowie, [[Złota Orda|Mongołowie]] i [[Sułtanat Bułgarii|Bułgarzy]] ze stepów. Łączy w sobie elementy szamanizmu, animizmu, totemizmu, politeizmu oraz kultu przodków, a także elementy monoteistyczne, jak np. kult "Wielkiego Nieba".
-[[File:Tengri-symbol.jpg|thumb|200x200px|Tengryjski sierp. Symbol najwyższego kapłana.]]
-'''Tengryzm''' - zreformowana religia pochodząca ze wschodu. Początkowo głównymi wyznawcami byli Węgrzy, Turkowie, Mongołowie i Bułgarzy ze stepów. Łączy w sobie elementy szamanizmu, animizmu, totemizmu politeizmu oraz kultu przodków.
 ==Historia==
 Do Europy religia ta dostała się w XI wieku poprzez koczownicze plemię Madziarów, które najechało kotlinę panońską.
-W 892 roku chazarski chan Nisi Bulanid (początkowo wyznawca judaizmu) zreformował wcześniejsze wierzenia. Wraz z najważniejszymi szamanami zdołali skodyfikować różne obrzędy i podania, oraz stworzyć hierarchię religijną wzorowaną na [[Chrześcijaństwo|chrześcijaństwie]] (papież) bądź [[Islam|islamie]] (kalif). Wydarzenie to jednak spotkało się z pewnym oporem części wyznawców. Ostatecznie jednak konflikt wygrali zwolennicy reformy około roku 960.
+W [[892]] roku chazarski chan Nisi Bulanid (początkowo wyznawca judaizmu) zreformował wcześniejsze wierzenia. Wraz z najważniejszymi szamanami zdołali skodyfikować różne obrzędy i podania, oraz stworzyć hierarchię religijną wzorowaną na [[Chrześcijaństwo|chrześcijaństwie]] (papież) bądź [[Islam|islamie]] (kalif). Wydarzenie to jednak spotkało się z pewnym oporem części wyznawców. Ostatecznie jednak konflikt wygrali zwolennicy reformy około roku [[960]].
-W 1001 roku najwyższy kapłan tengryzmu, Khatir, ogłosił rozpoczęcie świętej wojny przeciwko muzułmańskim Turkom Seldżuckim na terenie Azji centralnej. Konflikt zakończył się klęską dla tengrystów w 1005 roku.
+W [[1001]] roku najwyższy kapłan tengryzmu, Khatir, ogłosił rozpoczęcie świętej wojny przeciwko muzułmańskim Turkom Seldżuckim na terenie Azji centralnej. Konflikt zakończył się klęską dla tengrystów w [[1005]] roku.
+[[File:T-obszar.png|thumb|220x220px|Obszar występowania Tengryzmu (zreformowanego) w 1444 roku.]]
+Do połowy XIV w. wszyscy wielcy kapłani byli pochodzenia Chazarskiego. W [[1354]] wielkim kapłanem został Mongoł, Tumen Zdradziecki.
+Obecnie (początek XVI wieku) głównymi wyznawcami Tengryzmu są mieszkańcy Azji (zwłaszcza środkowej). W XIV wieku Tengryzm utracił na znaczeniu na Bałkanach, kolebce Tengryzmu w Europie. Ostatecznie zniknął on z Europy po podboju [[Chanat Nitry|Nitry]] oraz Węgier przez innowierców.
 ==Wielcy kapłani tengryjscy==
-{| class="wikitable" width="100%" cellpadding=2 cellspacing=2 style="text-align:center"
+{| class="wikitable" width="100%" cellpadding="2" cellspacing="2" style="text-align:center"
 ! style="width:75px" | Okres panowania
 ! style="width:100px" | Imię kapłana
 ! style="width:75px" | Pochodzenie
+!Portret
 ! Informacje dodatkowe
 |-
@@ Linia 20: / Linia 24: @@
 | Kayghalagh
 | Chazar
+|[[File:Kay.png|centre|thumb|100x100px]]
 |
 |-
 | 923 - 973
 | Yavantey
+Stary
 | Chazar
+|[[File:Yav.png|centre|thumb|100x100px]]
 |
 |-
 | 973 - 1025
 | Khatir Okrutny
 | Chazar
+|[[File:Kha.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+| Ogłosił rozpoczęcie wojny przeciw Turkom Seldżuckim
 |-
 | 1025 - 1060
 | Buzer
 | Chazar
+|[[File:Buz.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1060 - 1109
 | Arslan Ohydny
 | Chazar
+|[[File:Ars.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1109 - 1144
 | Yeçtirek I Niegotowy
 | Chazar
+|[[File:Yek.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1144 - 1164
 | Papaçyz Mądry
 | Chazar
+|[[File:Pap.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1164 - 1171
 | Khuterkin I
 | Chazar
+|[[File:Khu.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1171 - 1174
 | Yerneslu
 | Chazar
+|[[File:Yar.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1174 - 1186
 | Bagha
 | Chazar
+|[[File:Bag.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1186 - 1223
 | Baghatur Stary
 | Chazar
+|[[File:Bagh.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1223 - 1240
 | Yeçtirek II
 | Chazar
+|[[File:Yeć.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1240 - 1244
 | Mënümarót
 | Chazar
+|[[File:Męn.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1244 - 1262
 | Khuterkin II
 | Chazar
+|[[File:Khut.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1262 - 1281
 | Mänär Sprawiedliwy
 | Chazar
+|[[File:Man.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1281 - 1323
-| Yeçtirek III Niedojrzały
+| Yeçtirek III Niegotowy
 | Chazar
+|[[File:Yac.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1323 - 1354
 | Vakrim Błyskotliwy
 | Chazar
+|[[File:Vak.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|
 |-
 | 1354 - 1405
+| Tumen Nieprawy
-| Tumen Zdradziecki <ref>W grze miał przydomek "the Ill Ruler". Był szwedzki król z takim przydomkiem ale nie znalazłem polskiego tłumaczenia, natomiast rosyjska wersja jest tłumaczona jako "zdradziecki". Nie mam pomysłu na ten przydomek więc jeśli ktoś ma jakąś ideę to zapraszam do zmiany.</ref>
 | Mongoł
+|[[File:Tum.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+| Pierwszy Mongoł na tym stanowisku
 |-
 | od 1405
 | Chigu
 | Mongoł
+|[[File:Chi.png|centre|thumb|100x100px]]
-|
+|}[[Kategoria:Religie]]
-|}
+[[Kategoria:Historia]]
-==Zobacz też==
-* [https://en.wikipedia.org/wiki/Tengrism Tengryzm na angielskiej Wikipedii]
-==Przypisy==
-<references/>
-[[Kategoria:Religie]]