Tengryjski sierp. Symbol najwyższego kapłana.
Tengryzm - zreformowana religia pochodząca ze wschodu. Początkowo głównymi wyznawcami byli Węgrzy, Turkowie, Mongołowie i Bułgarzy ze stepów. Łączy w sobie elementy szamanizmu, animizmu, totemizmu, politeizmu oraz kultu przodków, a także elementy monoteistyczne, jak np. kult "Wielkiego Nieba".
Historia[]
Do Europy religia ta dostała się w XI wieku poprzez koczownicze plemię Madziarów, które najechało kotlinę panońską.
W 892 roku chazarski chan Nisi Bulanid (początkowo wyznawca judaizmu) zreformował wcześniejsze wierzenia. Wraz z najważniejszymi szamanami zdołali skodyfikować różne obrzędy i podania, oraz stworzyć hierarchię religijną wzorowaną na chrześcijaństwie (papież) bądź islamie (kalif). Wydarzenie to jednak spotkało się z pewnym oporem części wyznawców. Ostatecznie jednak konflikt wygrali zwolennicy reformy około roku 960.
W 1001 roku najwyższy kapłan tengryzmu, Khatir, ogłosił rozpoczęcie świętej wojny przeciwko muzułmańskim Turkom Seldżuckim na terenie Azji centralnej. Konflikt zakończył się klęską dla tengrystów w 1005 roku.
Obszar występowania Tengryzmu (zreformowanego) w 1444 roku.
Do połowy XIV w. wszyscy wielcy kapłani byli pochodzenia Chazarskiego. W 1354 wielkim kapłanem został Mongoł, Tumen Zdradziecki.
Obecnie (początek XVI wieku) głównymi wyznawcami Tengryzmu są mieszkańcy Azji (zwłaszcza środkowej). W XIV wieku Tengryzm utracił na znaczeniu na Bałkanach, kolebce Tengryzmu w Europie. Ostatecznie zniknął on z Europy po podboju Nitry oraz Węgier przez innowierców.
Wielcy kapłani tengryjscy[]
| Okres panowania | Imię kapłana | Pochodzenie | Portret | Informacje dodatkowe |
|---|---|---|---|---|
| 892 - 923 | Kayghalagh | Chazar | ||
| 923 - 973 | Yavantey
Stary |
Chazar | ||
| 973 - 1025 | Khatir Okrutny | Chazar | Ogłosił rozpoczęcie wojny przeciw Turkom Seldżuckim | |
| 1025 - 1060 | Buzer | Chazar | ||
| 1060 - 1109 | Arslan Ohydny | Chazar | ||
| 1109 - 1144 | Yeçtirek I Niegotowy | Chazar | ||
| 1144 - 1164 | Papaçyz Mądry | Chazar | ||
| 1164 - 1171 | Khuterkin I | Chazar | ||
| 1171 - 1174 | Yerneslu | Chazar | ||
| 1174 - 1186 | Bagha | Chazar | ||
| 1186 - 1223 | Baghatur Stary | Chazar | ||
| 1223 - 1240 | Yeçtirek II | Chazar | ||
| 1240 - 1244 | Mënümarót | Chazar | ||
| 1244 - 1262 | Khuterkin II | Chazar | ||
| 1262 - 1281 | Mänär Sprawiedliwy | Chazar | ||
| 1281 - 1323 | Yeçtirek III Niegotowy | Chazar | ||
| 1323 - 1354 | Vakrim Błyskotliwy | Chazar | ||
| 1354 - 1405 | Tumen Nieprawy | Mongoł | Pierwszy Mongoł na tym stanowisku | |
| od 1405 | Chigu | Mongoł |
